Zalas

[TomX]

Czy ktoś posiada więcej informacji na temat śladów upadku meteorytu w okolicach Zalasu na przełomie J2/J3? Znalazłem tylko taką wzmiankę (ostatni akapit):

http://geotyda.pl/miejsca/kra/zalas_2.php

[tribal216]

źródeł nie podali także skąd to niby wiedzą nie wiadomo. W Zalasie w kamieniołomie byłem wielokrotnie i to z osobami które robiły tam swoje magisterki i doktoraty i jakoś nikt nigdy nie wspominał o impakcie...trzebaby przewertować literature ale jakoś mi sie nie wydaje żeby to była prawda bo o tego typu rzeczach zawsze jest głośno. być może zasugerowali się obecnością hardgroundu tu i w Nasiłowie na granicy K/T. niemniej temat jest ciekawy.

[TomX]

Na forum geologicznym, skąd wygrzebałem tą informację, podano literaturę:

Brochwicz-Lewinski, W., Gasiewicz, A., Krumbein, W. E., Melendez, G., Sequeiros, L., Suffczynski, S. and Szatkowski, K., 1986, Anomalia irydowa na granicy jury srodkowej i gornej, Przeglad Geol. 2, p.83-88.

Brochwicz-Lewiński W., Gąsiewicz A., Strzelecki R., Suffczyński S., Szatkowski K., Tarkowski R., Żbik M., 1984, Anomalia geochemiczna na pograniczu jury środkowej i górnej w południowej Polsce. Przegl. Geol., vol. XXXII, no. 12, p. 547-650.

wygląda ciekawie, zobaczę czy mam te publikacje w bibliotece uczelnianej

[tribal216]

no trzeba przeczytać. dzięki za lite po przeczytaniu mozna podyskutować

[Kenny]

tak się składa że akurat kumpel pisze doktorat dokładnie z granicy kelowej - oksfoford jest jedna (znana!) lokalizacja gdzie wydaje się być ciągłość osadów na pograniczu tych osadów (swoją drogą od kamieniołomu w Zalasie odległa będzie może o 3km (w linii prostej)
Problem z brakiem osadów w tym okresie tłumaczy się raczej jako brak depozycji niż efekt jakowegoś pobliskiego impaktu (brak brekcji itp osadów) tym bardziej że środowisko górnego keloweju i dolnego oksfordu (który praktycznie z resztą nie występuje... w zasadzie zaczyna się niemal wszędzie w najlepszym wypadku wysokim środkowym) było skrajnie płytkowodne stąd niesamowite zróżnicowanie facjalne tej formacji na omawianym obszarze. (co dziura tam co innego i w innej kolejności... )
Anomalie irydowe mogą występować nie będzie to niczym nadzwyczajnym tym bardziej że mamy tu do czynienia z bardzo mocno skondensowanymi osadami i może się to wiązać nie tyle z impaktem co normalnym opadaniem pyłu kosmicznego.. (taka moja teoria... ) lub impaktem w znacznej odległości (brak brekcji, tektytów itp. )

pozdrawiam jak ktoś się gdzieś wczyta w publikacje to niech przytoczy kilka mądrych zdań obecnie odcięty jestem od fachowej biblioteki.
Pozdro.

[TomX]

Przejrzałem przytoczone wyżej artykuły. Generalnie, jakie są fakty powołane w tekście:

- Na granicy J2/J3 miało miejsce masowe wymieranie.
- Na tej granic miała również miejsce przerwa w sedymentacji zarówno węglanów jak i silikoklastyków
- W tym samym okresie doszło do wzmożonej aktywności wulkanicznej (materiał piroklastyczny pojawia się w osadach), jak i do odmłodzenia strefy uskokowej Kraków-Hamburg. Są dowody na działanie w tej strefie hydrotermalnych roztworów, które pozostawiły rozproszoną mineralizację kruszcową.
- Anomalia geochemiczna - na omawianej granicy notuje się znacząco podwyższone zawartości Fe, Mn, Ni, Co, Ir, Os i kilku innych metali. Anomalia ta jest rejestrowana na całym obszarze Europy
- Warstwa bulasta, występująca na znacznym obszarze Europy, powstała w trakcie jednorazowego, gwałtownego epizodu (przypuszczalnie Tsunami) - to tylko hipoteza, ale autorzy mocno się do niej skłaniają.

Pytanie czy były to skutki impaktu, czy aktywności wulkanicznej (zbieżnej w czasie z którąś tam fazą orogenezy). Po zawiłych wywodach mających ustalić następstwo czasowe tych zdarzeń (wg.autorów wszystkie te zdarzenia miały miejsce w obrębie 2 poziomów amonitowych) autorzy skłaniają się do teorii impaktu, ale nie stwierdzają tego na pewno.

Nigdzie nie ma ani słowa o odnalezieniu kwarcu szokowego koło Zalasu. Jeżeli na granicy J2/J3 miał miejsce impakt, mógł być gdziekolwiek na ziemi.

Mam nadzieję, że nic nie pokręciłem i wszystko dobrze zrozumiałem, w chwili wolnego czasu głębiej wgryzę się w teksty. Jakby ktoś był zainteresowany to mogę udostępnić skany artykułów.

[tribal216]

anomalia irydowa moze wiązać sie z wulkanizmem jak najbardziej - jest wiele prac na ten temat. ze warstwa bulasta powstała na skutek tsunami to jestem bardzo zdziwiony....skoro jurajski impakt był ogólnoświatowy to gdzie krater, brekcje, kwarc szokowy. TomX, podali ile jest tego irydu ?

[lejkers]

anomalia irydowa moze wiązać sie z wulkanizmem jak najbardziej - jest wiele prac na ten temat. ze warstwa bulasta powstała na skutek tsunami to jestem bardzo zdziwiony....skoro jurajski impakt był ogólnoświatowy to gdzie krater, brekcje, kwarc szokowy. TomX, podali ile jest tego irydu ?

Witam! Wprawdzie chodzi o chyba późniejszy okres, niż ten w temacie, ale wklejam, bo wiele tu jest wspólnych wątków. Kto czytał, tego przepraszam za nudzenie - kto przeoczył, temu polecam:
Odnaleziono polski ślad kosmicznej katastrofy
dzisiaj, 16:05 TSz / PAP (4.10.2010)
Zespół badaczy z Instytutu Paleobiologii PAN i Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej pod kierunkiem prof. Grzegorza Rackiego, odkrył na terenie Polski ślad katastrofy kosmicznej sprzed 65 mln lat.
Po raz pierwszy spektakularną wizję kolizji Ziemi z planetoidą (tzw. impakt) przedstawił 30 lat temu zespół badaczy pod kierunkiem fizyka-noblisty Luisa Alvareza i jego syna, geologa Waltera Alvareza - przypominają przedstawiciele Instytutu Paleobiologii PAN.
W artykule na łamach prestiżowego miesięcznika "Science" wysuwali oni tezę, że to katastroficzne uderzenie gigantycznego (o średnicy 10 km) bolidu w naszą planetę nastąpiło około 65 milionów lat temu i spowodowało kataklizm, w wyniku którego mogło dojść do ogólnoświatowego kryzysu ekologicznego na lądach i w morzach oraz do zagłady większości gatunków, w tym panujących na ówczesnych lądach wielkich gadów - dinozaurów.
Punktem wyjścia do tego scenariusza było odkrycie niezwykle wysokiej koncentracji irydu w skałach pogranicza kredy i paleogenu we włoskiej miejscowości Gubbio w Apeninach Umbryjskich, ale też w Danii i na Nowej Zelandii. Pierwiastek ten jest wyjątkowo rzadki w skorupie ziemskiej (rzędu kilkudziesięciu części na miliard), za to w meteorytach jest go tysiące razy więcej.
Owa anomalia irydowa - informuje Instytut PAN - zainspirowała środowiska naukowe całego świata do niezwykle ożywionych dyskusji i interdyscyplinarnych badań granicy kredy i paleogenu w celu weryfikacji hipotezy impaktu.
10 lat później teoria uderzenia bolidu w Ziemię znalazła poparcie w faktach - na Półwyspie Jukatan, w skałach pochodzących z tamtego okresu, odkryto wielki krater uderzeniowy, którego średnica wynosiła 180 km.
Trzydzieści lat intensywnych poszukiwań w 350 stanowiskach na całym świecie dowodów kolizji naszej planety z planetoidą podsumował niedawno w "Science" międzynarodowy zespół 42 badaczy pod kierunkiem Petera Schulte. Z uzyskanych danych wynika, że w końcu okresu kredowego doszło na Ziemi do "piekła dantejskiego" na lądach i w morzach w wyniku katastrofy kosmicznej.
Do tej pory Polska nie brała udziału w poszukiwaniach kolejnych dowodów apokaliptycznego zderzenia sprzed milionów lat. Na terenie naszego kraju jedyne reprezentatywne wystąpienia skał pogranicza kredy i paleogenu znajdują się bowiem w okolicach Kazimierza nad Wisłą, gdzie - z powodu rozmycia kluczowych osadów w spłycającym się morzu - nie znaleziono dowodów katastrofy kosmicznej.
Zespół badaczy z Instytutu Paleobiologii PAN oraz z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej pod kierunkiem prof. Rackiego - kierownika Zakładu Biogeologii Instytutu Paleobiologii PAN i profesora Uniwersytetu Śląskiego, współpracujący z austriackim geochemikiem Christianem Koeberlem znalazł jednak ów ślad w niewielkim, opuszczonym kamieniołomie w Lechówce koło Chełma. Eksploatowano tu niegdyś surowiec chemiczny do produkcji prochu strzelniczego (tzw. opokę odwapnioną).
"Koncentracje irydu w Lechówce są co najmniej 400 razy wyższe od średniej zawartości tego pierwiastka w skorupie ziemskiej. Co najmniej, bo tutejsze osady zostały silnie zmienione (odwapnione) przez wody krążące w węglanowym masywie skalnym, w trakcie ich późniejszej historii geologicznej. Decydujące znaczenie mógł mieć okres kilku milionów lat na początku ery kenozoicznej (przełom paleocenu i eocenu), gdy na obszarze tym panował wilgotny tropikalny klimat. To wówczas zawartości ?kosmicznych? pierwiastków mogły być istotnie modyfikowane w wyniku ich wtórnej migracji" - zauważają przedstawiciele Instytutu Paleobiologii PAN.
Jednak nie tylko wysokie stężenie irydu zaskoczyło polskich naukowców. Okazało się, że w pewnych warunkach pierwiastek ten mógł się przemieszczać i ponownie koncentrować w poziomach zupełnie niezwiązanych z katastrofą i wielkim wymieraniem. Największa anomalia wystąpiła bowiem w skałach kredy, czyli 10 cm poniżej poziomu pierwotnego osadzenia się pyłu poimpaktowego.
Ten wniosek kłóci się z powszechnym poglądem o stabilności anomalii irydowej w zapisie kopalnym - zaznaczają badacze.

[tribal216]

Kreda/Paleogen to osobny temat Tam może nie wszystko jest jasne ale sam impakt (czy nalezy powiedziec impakty) jest potwierdziony. Co prawda wydaje sie ze w Europie widać wpływ zarówno impaktów jak i wulkanizmu ale temat w zasadniczej części jest rozpykany. Gdzie podziewa sie impakt z jury i gdzie są na niego dowody w zapisie kopalnym? Warstwa bulasta keloweju podobna do opoki kazimierzowskiej z K/Pg Nasiłowa mogła się przyczynić do tego że "zgromadziła" cząsteczki irydu. Pytanie tylko ile tego irydu jest i czy istnieją gdzieś stanowiska kelowej/oxford gdzie w pełnym zapisie osadowym iryd jest w innym miejscu. Iryd ma wiele ciekawych właściwości - wiązanie z organiką, siarczkami, metalami, wytrącanie z wody morskiej, opadu pyłu kosmicznego itd :)

[TomX]

W artykule z '86 roku podane są takie wartości zawartości metali na garnicy J2/J3:
Ni - 950 ppm
Co - 150 ppm
To maksymalne odnotowane wartości z szeregu profili w Polsce, Hiszpanii i Chile, niestety nie wyszczególniono, z których dokładnie.

Ir:
2,4 ppb w Hiszpanii oraz 0,5 - 1,0 ppb w Polsce (Zalas i Wrzosowa) - wg. analizy Nazarowa w Moskwie
3,27 +- 1,04 ppb we Wrzosowej - analiza NASA
od 0,74 +-0,24 ppb do ok. 7 ppb w próbkach z Wrzosowej - analiza laboratorium w Berkley

Dla porównania podana zawartość irydu na granicy K/T wynosi max. 40 ppb

[tribal216]

coś mają za duże rozbieżności w tych pomiarach. 7 ppb ? tyle to jest w K/Pg Gubbio.....temat dyskusyjny jednym słowem. A na granicy K/Pg najwiecej irydu jest w Stevns Klint - podchodzi pod 50 ppb :)

[TomX]

Cóż, też nie czuję się zupełnie przekonany po przeczytaniu tych artykułów, zresztą trudno mi osądzać, bo za cienki jestem żeby wdawać się w dyskusję na takim poziomie

Mogę jedynie udostępnić zdjęcia z Przeglądu Geologicznego, może ktoś wyłapie coś ciekawego albo chociaż zaspokoi swoją ciekawość:)

Brochwicz-Lewiński W., Gąsiewicz A., Strzelecki R., Suffczyński S., Szatkowski K., Tarkowski R., Żbik M., 1984, Anomalia geochemiczna na pograniczu jury środkowej i górnej w południowej Polsce. Przegl. Geol., vol. XXXII, no. 12, p. 647-650.

Brochwicz-Lewinski, W., Gasiewicz, A., Krumbein, W. E., Melendez, G., Sequeiros, L., Suffczynski, S. and Szatkowski, K., 1986, Anomalia irydowa na granicy jury srodkowej i gornej, Przeglad Geol. 2, p.83-88.

[tribal216]

dzięki. miałem sam wypożyczyc ale póki co z biblioteką mi nie po drodze