Wakacyjne TOP3

[dj40]

Witam
Podczas minionych wakacji przekopałem spory kawałek trawnika i przy okazji wygrzebałem z ziemi setki (tysiące?) kamieni.Wszystkie wykopane kamienie przejrzałem - kilkanaście zabrałem do domu,z czego cztery po obejrzeniu pod mikroskopem stereoskopowym okazały się być godne dalszego zainteresowania.
W ostatnim czasie chyba udało mi się jednego z nich zidentyfikować jako skamielinę,konkretnie kawałek
skamieniałego drewna,ale w celu potwierdzenia moich przypuszczeń pokaże go jeszcze w innym dziale ...
Natomiast pozostałe trzy kamienie pokrótce zaprezentuję w tym poście - może ktoś podejmie się ich identyfikacji na podstawie zamieszczonych poniżej informacji i fotek... Mile widziane wszelkie sugestie
Wiem,że łatwiej byłoby o identyfikacje,gdyby kamienie zostały przecięte,jednak na chwilę obecną nie dysponuję odpowiednim narzędziem.Moja piła z tarczą o grubości 1,0 mm by je tylko uszkodziła,a trochę mi ich szkoda - okazy są bardzo interesujące,świetnie wyglądają i do tego mają ewidentne skorupki.

Więc po kolei...wg wielkości...
Uwaga - fotki można powiększać,najlepiej otwierać w nowej karcie...

Okaz nr1
Kamień znaleziony w pierwszej połowie sierpnia w ziemi pod trawnikiem.Wstępnie,gołym okiem,zidentyfikowany jako kolejna kombinacja krzemień/kreda,co jednak pod mikroskopem zostało wykluczone.Właściwie to okaz wygląda jak meteoryt,ale jeżeli nim nie jest to co to może być?
Masa: 4,2g
Wymiary: 24x15x10mm
Reakcja na magnes ferrytowy: brak widocznej reakcji
Skorupka: z jednej strony czarna i gładka,a z drugiej strony ciemnoszara i również gładka,ale bardziej nierówna.
Pod mikroskopem widoczne obtopienia powierzchni.Dodatkowo w skorupce widoczna jest stosunkowo duża okrągła obtopiona struktura z jasnozielonymi podłużnymi kryształami.Ciekawie wyglądała również złocista metaliczna blaszka w skorupie,jednak gdzieś znikła i pozostały po niej jedynie fotki
Wnętrze: w miejscach uszkodzeń skorupki widoczne białobeżowe ciasto skalne z żółtawymi i metalicznymi wtrąceniami.











Okaz nr2
Kamień znaleziony w drugiej połowie lipca w warstwie piasku (z budowy domu) pod trawnikiem.Początkowo rozpoznany jako konglomerat Dalarna lub skamielina jednak pod mikroskopem pierwsza opcja została wykluczona,a drugiej nie udało się potwierdzić.Więc co to jest?
Masa: 7,2g
Wymiary: 28x18x15mm
Reakcja na magnes ferrytowy: brak widocznej reakcji
Skorupka: brązowa (miejscami czarna),z jednej strony (najbardziej płaskiej) całkowicie zeszklona i gładka,
a na pozostałych powierzchniach nierówna (jak secondary fusion crust w meteorytach) z wystającymi kulistymi beżowymi strukturami o różnej wielkości.Jedna z nich jest wyraźnie większa i składa się z małych kulek w kolorze zielonym,pomarańczowymi i mlecznobiałym (widoczne są też kulki przezroczyste).Dodatkowo na stopionej powierzchni tej kulki widać grupy równoległych linii przecinających się pod kątem około 30 i 120 stopni.
Wnętrze: w miejscach uszkodzeń skorupki widoczne beżowe ciasto skalne.








Okaz nr3
Kamień znaleziony w drugiej połowie sierpnia w ziemi pod trawnikiem.Z wyglądu,na pierwszy rzut oka,przypominał zwykły diabaz Kinne,jednak był tak czarny po wysuszeniu na słońcu,że mimo wszystko postanowiłem przyjrzeć mu się bliżej pod mikroskopem.W powiększeniu bynajmniej nie wyglądał już na zwykły polodowcowy kamień,a raczej na poważnego kandydata na meteoryt...Ale może komuś przypomina coś innego?
Masa: 90,0g
Wymiary: 47x47x31mm
Reakcja na magnes ferrytowy: widoczna niewielka reakcja
Skorupka: czarna,gładka,pod mikroskopem widoczne obtopienia powierzchni i żyłki szkliwa w kolorze jasnozielonym,
ciemnozielonym,czarnym i żółtym (dodatkowo największej żyłce towarzyszy,prawie na całym obwodzie kamienia,jakaś czerwona,wąska struktura).
Wnętrze: w miejscach uszkodzeń skorupki widoczne białobeżowe ciasto skalne.Dodatkowo w miejscach przetarć skorupki widoczne podłużne żółtawe ziarna bezładnie poukładane w białym cieście skalnym.












Pozdrawiam

[dj40]

Witam ponownie
Jest już ponad sto odsłon wątku,a jakoś do tej pory nikt nie pokusił się o próbę identyfikacji
tych trzech kamieni...rozumiem więc,że nie tylko ja miałem problem z trafną diagnozą.
Tak jak pisałem wcześniej,bez przecięcia kamieni prawidłowe ich rozpoznanie było niestety
utrudnione,dlatego więc,aby ułatwić sobie i innym identyfikację okazów,w wolnych chwilach
wykonałem precyzyjną przecinarkę do drobnych kamieni w oparciu o miniszlifierkę.
Urządzenie spisało się znakomicie,kamienie zostały przecięte i cięcia byłyby idealne,gdybym nie
ustrzegł się drobnych błędów wynikających z braku wprawy,najważniejsze jednak,że cienkie tarcze
nie zniszczyły kamieni i nie poszarpały brzegów na powierzchniach przecięć,bo tego najbardziej się obawiałem.
Samo przecięcie kamieni niestety nie doprowadziło jednak do ostatecznego zidentyfikowania
kamieni - wiele co prawda się wyjaśniło,ale pojawiły się nowe kwestie wymagające odpowiedniej
interpretacji,których wyjaśnienie i tak jednak,jak sądzę,nie da ostatecznej odpowiedzi.
Poniżej podzielę się własnymi spostrzeżeniami po przecięciu kamieni - mam nadzieję na opinie,uwagi
i jakąkolwiek pomoc przy identyfikacji z Waszej strony,drodzy forumowicze

Więc po kolei...tak jak w pierwszym poście - wg wielkości...
Uwaga,przypominam ponownie - fotki można powiększać,najlepiej otwierać w nowej karcie...

Okaz pierwszy
Sprawił wrażenie najtwardszego - jego cięcie trwało relatywnie najdłużej.Przecięcie potwierdziło
istnienie skorupki oraz jasnego wnętrza,pewnym zaskoczeniem były natomiast żółtawe,szare i czarne wtrącenia.
Po oszlifowaniu powierzchni cięcia jednej z połówek wyraźnie zaznaczył się podział na obszar szklisty
(żółtawe i czarne wtrącenia) i matowy (białe ciasto skalne z szarymi przebarwieniami) oraz oczywiście
obwódkę skorupki.Pod mikroskopem na oszlifowanej powierzchni widać sporo kulistych obiektów,różnej
wielkości,czasem zdeformowanych (chondry?) - największa z nich jest przezroczysta i sprawia wrażenie szklistej.
Widać również drobne fragmenty metalu (żelaza?) w otoczeniu rdzy.Nie mniej jednak,na podstawie tego co
można zobaczyć po przecięciu okazu,nie jestem w stanie ostatecznie zidentyfikować tego kamienia,choć wiele
wskazuje na jego pozaziemskie pochodzenie.Liczę na Wasze opinie....
































Okaz drugi
W przypadku tego kamienia cięcie również potwierdziło istnienie skorupki (chociaż nie aż tak wyraźnej
jak w pierwszym okazie) oraz jasnego wnętrza - z kolei zaskoczeniem w przypadku tego okazu była stosunkowo
duża,czarna inkluzja.Również w przypadku tego kamienia,po oszlifowaniu powierzchni cięcia jednej z połówek
wyraźnie zaznaczył się podział na obszar szklisty (czarna inkluzja i inne mniejsze,ciemne wtrącenia) oraz matowy (mlecznobiałe i żółte ciasto skalne z szarymi wtrąceniami) oraz bardzo cienką obwódkę skorupki.Pod mikroskopem widać,tak jak w przypadku pierwszego okazu,kilka różnej wielkości kulistych obiektów - nie widać natomiast żadnych metalicznych fragmentów.Podobnie jak w przypadku pierwszego okazu,również i tutaj,przecięcie okazu nie umożliwiło ostatecznej identyfikacji kamienia,choć można go podejrzewać o pozaziemskie pochodzenie.Pozostaje mi liczyć na Waszą pomoc






















Okaz trzeci
Na początku cięcie tego kamienia raczej rozczarowało - wnętrze było jasnoszare,ale nie tak jasne jak by to można
wnioskować po uszkodzeniach na powierzchni skorupki.Sama skorupka na powierzchni cięcia była słabo widoczna,a do tego cięcie w wyniku moich błędów wyszło trochę nierówne.Natomiast,jakby na pocieszenie,zaraz po wzięciu do ręki na przeciętej połówce coś delikatnie metalicznie błysnęło.Po oszlifowaniu powierzchni cięcia jednej z połówek okazało się,że na szlifie występuje wiele drobnych punktów z metalicznym połyskiem o wysokiej refleksyjności,co mogło wskazywać,że nie jest to bynajmniej pospolity magnetyt.Dla pewności sprawdziłem jeszcze kremowy proszek z kamienia,który pozostał po szlifowaniu i okazało się,że pod lupą coś metalicznie błyszczy.Jednak próba wyizolowania tych błyszczących drobinek za pomocą magnesu nie powiodła się,bo magnes zabierał z metalicznymi drobinami większość proszku - do tego tematu trzeba będzie jeszcze kiedyś wrócić
Pod mikroskopem na oszlifowanej powierzchni widać mnóstwo drobinek metalu w towarzystwie złotawo-brązowych,jasnoszarych,mlecznobiałych i czarnych obszarów,kilka kulistych obiektów o różnej wielkości oraz wiele bezładnie porozrzucanych mlecznobiałych minerałów o różnych kształtach.
W wolnej chwili (czyli nie za szybko) sproszkuję fragment kamienia i spróbuję wydobyć kilka fragmntów żelaza,aby
zbadać je pod kątem zawartości niklu.Póki co podobnie jak w przypadku dwóch pierwszych kamieni pozostaje
mi liczyć na pomoc forumowiczów - może ktoś podejmie się identyfikacji tego kamienia






















Pozdrawiam

[Kenny]

pierwszy i 2gi kamień wygląda na klasyczny krzemień w dwóch odmianach.
co do 3 to Twoja pierwotna id była słuszna to po prostu diabaz albo jakiś inny porfir o podobnym składzie.


Pozdrawiam.

[dj40]

Kenny, dzięki za opinie
Pierwszy kamień też wstępnie (gołym okiem) zidentyfikowałem jako kombinację krzemień/kreda - pisałem o tym w pierwszym poście. Jednak okaz pod mikroskopem w żaden sposób nie przypominał krzemienia: nie ten kształt,nie ta faktura powierzchni,wyraźnie widoczne obtopienia,w tym wielu skupisk jasnozielonych,podłużnych,zaoblonych kryształów.A w dodatku powierzchnia okazu sprawiała wrażenie szklistej skorupki - przecięcie kamienia potwierdziło bezsprzecznie jej istnienie,a biorąc pod uwagę to co widać pod mikroskopem można założyć,że jest to skorupa obtopieniowa. Oszlifowane wnętrze też nie przypomina mi widzianych wcześniej krzemieni,ale tutaj mogę się oczywiście mylić,po prostu może mało jeszcze widziałem...Tak czy inaczej skorupa i obtopione skupiska jasnozielonych kryształów nie pasują mi do krzemienia - ale,podkreślam,może tylko mi
Kenny,a Ty spotkałeś się z takimi skorupkami na krzemieniach i obtopionymi kryształami na ich powierzchniach?








W przypadku drugiego okazu ta stosunkowa duża,czarna inkluzja na szlifie pod mikroskopem wydała mi się fragmentem krzemienia.Można by nawet przyjąć,że ten kamień to konglomerat zawierający kawałek krzemienia i nie byłoby w sumie w tym nic dziwnego,bo w konglomeracie Dalarna można przecież znaleźć fragmenty krzemienia (chociaż do tego okazu bardziej pasowałby konglomerat Digerberg).Jest jednak problem,bo z definicji fragmenty w konglomeracie powinny mieć minimum 2mm,tymczasem ziarna w przeciętym kamieniu były mniejsze,więc nie jest to konglomerat,a co najwyżej,z definicji,może być to piaskowiec,zresztą też nie do końca.Trudno ten kamień do czegokolwiek zakwalifikować i pewnie bym się tym kompletnie nie przejmował,gdyby nie ta ewidentna skorupka i dziwna,obtopiona (?),beżowa kulka widoczna na jej powierzchni - to daje do myślenia.
Natomiast trzeci okaz będę badał jeszcze we własnym zakresie - z całą pewnością przetnę większą połówkę w miejscu czarnych żyłek i dodatkowo postaram się pozyskać trochę tego drobnego żelaza w celu sprawdzenia w nim zawartości niklu.To powinno dać mi garść nowych informacji,co pomoże wyjaśnić pochodzenie tego kamienia,bo na chwilę obecną wiem tylko,że nie jest to ani diabaz Kinne,ani Oje,ani też inne Asby.Oczywiście jak będę wiedział coś więcej to dam znać

Pozdrawiam

[Kenny]

Dlatego kamienie rozpoznajemy od ogółu do szczegółu...
Kształt krzemień może mieć dowolny, faktura powierzchni zależy od złoża z którego pochodzi, to nie obtopienia tylko nagromadzenia tlenków manganu na powierzchni kamienia.
Co do "kryształów" to się nie wypowiem bo ich tam zwyczajnie nie widzę. Są tam różne składniki okruchowe które zostały w krzemieniu uwiecznione ale jak byś wykonał z tego preparat to niemal jednorodne chalcedonowo-kwarcowo-opalowe ciasto skalne.

Co do 2giego okazu to już klasyka krzemieniowatości. Powierzchowna warstwa jaśniejsza z powodu rozpuszczenia części składników wnętrze z kolei nie ruszone (dlatego ciemniejsze bo mniej porowate).

Przyporządkowanie konkretnego kamienia polodowcowego do konkretnego złoża to fajna zabawa ale należy mieć na uwadze fakt że poza ogólnie opisanymi rejonami źródłowymi dla eratyków przewodnich jest jeszcze cała masa innych mniej charakterystycznych które mogą być nieopisane stąd problemy z przyporządkowaniem kamienia do konkretnego złoża.

Pozdtawiam.

[dj40]

Wielkie dzięki Kenny za tak obszerne wyjaśnienia...
Zdaję sobie sprawę,że najlepsze nawet fotki nie są w stanie oddać w pełni faktycznego wyglądu identyfikowanych kamieni,więc pozwolę sobie uzupełnić przekazane wcześniej informacje.
Skorupkę okazu pierwszego uznałem za obtopieniową,gdyż:
- jest szklista,w pełnym słońcu mieni się odbijanym światłem (doskonale to widać na pierwszej fotce w pierwszym poście - nie bez powodu dołączyłem tą fotkę),
- jest twarda,nie da się zarysować hartowanym gwoździem,więc chyba (?) raczej nie jest pochodzenia osadowego.
- w miejscach, w których żółtawe wnętrze (krzemień?) styka się powierzchnią kamienia skorupka jest bardziej,głębiej nadtopiona (wklęsła z łagodnymi przejściami - tak jakby ten żółtawy składnik wnętrza był łatwiej topliwy) i dodatkowo w tych miejscach widać jasnozielone kryształy,gdzieniegdzie pokryte jeszcze skorupką.Być może określenie kryształy nie jest w tym przypadku odpowiednie - bardziej pasowałoby tu szkliwo czy szkło.Patrząc na te przezroczyste szkliwo (czy też szkło) pod mikroskopem wyraźnie widać grę światła charakterystyczną dla szkła właśnie.Poniższymi fotki spróbuję zobrazować o co mi chodzi - i to jest właśnie to o czym wcześniej pisałem










Natomiast jeżeli chodzi o eratyki przewodnie to niestety jak się szuka wśród okazów polodowcowych to trzeba je
po prostu obowiązkowo znać.Akurat kamienie polodowcowe są obszernie opisane (wspomniany przeze mnie w poprzednim poście diabaz Asby,jak pewnie wiesz,nie jest eratykiem przewodnim),a same eratyki przewodnie tym bardziej - ich makroskopowa identyfikacja nie powinna sprawiać żadnych trudności,dlatego jak trafia się coś podejrzanego co trudno jednoznacznie zidentyfikować to obowiązkowo to badam (tym bardziej jak ma czarną skorupkę).A w dodatku jak się okazuje,że w proszku po szlifie widać srebrne drobinki (nawet po gradacji 1000),co w ogóle zdarzyło mi pierwszy raz odkąd szlifuje kamienie,to chyba jasne,że będę chciał się tym kamieniem trochę jeszcze pobawić,aby go lepiej poznać

Pozdrawiam

[Kenny]

Wystarczy żeby gładka "wypolerowana" powierzchnia kamienia miała mikroporowatości które są następnie impregnowane tlenkami manganu i stąd złudzenie obtopieniowatości skorupki. W tym przypadku widać wyraźnie że skala jest porowata. Co do tych bardziej brązowych partii mają one nieco inną strukturę więc odbija się to na odmiennym wykształceniu "skorupki" na kamieniu.

Kamienie znajdujące się w gruncie mniej więcej na głębokości wahań zwierciadła wód gruntowych pokrywane są właśnie warstwami tlenków żelaza i manganu które to robią wrażenie skorupki obtopieniowej. Skorupa ta nie zawsze musi mieć formę "skórki" na kamieniu ale częściej przybiera formę impregnacji powierzchniowej warstwy.

Polecam wycieczkę na żwirownie, najlepiej taką która eksploatuje zaburzone glacitektonicznie osady. Wtedy wyraźnie widać warstwy wzbogacone w żelazo z których dość "masowo" wysypują się czarne kamienie.
Z moich obserwacji wynika że najczęściej manganem pokrywane są kamienie o zasadowym składzie lub wzbogacone w węglan wapnia (np właśnie krzemienie).
Co do tych zielonych składników jak dla mnie to po prostu jakieś elementy okruchowe włączone w budowę.

Pozdrawiam.

[dj40]

Kenny,dzięki za te informacje o impregnacji powierzchni kamieni tlenkami manganu i żelaza...
Ta wiedza skłoniła mnie do ponownego obejrzenia skorupki pierwszego okazu pod mikroskopem...
A więc poniżej,aby się nie powtarzać - uzupełnienie informacji z poprzedniego postu:
-skorupka jest zeszklona z widocznymi obtopieniami,czarna z lekkim zielonkawym odcieniem,
-na oszlifowanym przekroju również wyraźnie widać zeszklenie skorupki oraz jej ciemnozielone zabarwienie (miejscami występują rozjaśnione,jasnozielone obszary),
-skorupka jest wyraźnie odcięta od wnętrza kamienia,bez żadnego widocznego przejścia,
-na uszkodzonym fragmencie powierzchni kamienia widać kawałek skorupki bez skały macierzystej,zawieszony jakby w powietrzu.
Reasumując - nie znalazłem nic co mogło by świadczyć o osadowym pochodzeniu skorupki na pierwszym okazie,
w tym o impregnacji powierzchni skały przez tlenki manganu i żelaza.Potwierdza się natomiast obtopieniowy charakter tej skorupki...szkoda tylko,że wnętrze kamienia nie pozwala na tak jednoznaczną identyfikację.
Zastanawia mnie jeszcze tylko możliwość chemicznego potwierdzenia obecności manganu w skorupce osadowej - niestety nic na ten temat nie znalazłem.Kenny,wiesz może jak taki test przeprowadzić







Pozdrawiam

[Kenny]

XRD, XRF, ICPMS, LA-ICPMS, EDS-WDS

[lejkers]

XRD, XRF, ICPMS, LA-ICPMS, EDS-WDS

...and thin section

[Kenny]

a co konkretnie da Ci płytka cienka?

[dj40]

Panowie, chodziło mi oczywiście o jakieś proste testy na mangan...ale widzę,że fantazji to Wam nie brakuje
Mam nadzieję,że wiedzy z paleobiologii też...
Bo oto mam taką zagadkę...
Ostatnio,zupełnie przypadkowo,odkryłem na skorupce drugiego okazu taką oto formację,gołym okiem zupełnie niewidoczną,ale pod mikroskopem już owszem:
\



Promieniście ułożone szkliste proste lamelki,z których najdłuższa ma około 1mm długości,wyglądają jakby wystawały nad resztę skorupki lub tak jakby były odciśnięte w tej skorupce...dlatego wstępnie uznałem,że jest to odcisk jakiejś muszelki.Ale teraz mam pewne wątpliwości...
Dlatego pytanie(a) brzmi(ą):
-czy na pewno jest to odcisk muszelki?
-czy są (były) w ogóle takie małe muszelki?
-a może nie jest to odcisk muszelki tylko opalony fragment chondry?
Odpowiedzi na te pytania mogą być kluczowe dla prawidłowej identyfikacji kamienia.

Pozdrawiam

[lejkers]

a co konkretnie da Ci płytka cienka?

Kenny, jak zwykle jesteś przekorny i chyba jest to żart, kiedy pytasz co konkretnie da płytka cienka. I nawet jeśli to jest żart, to jednak zapytam w jaki sposób stwierdzisz przeobrażenia szokowe np. plagioklaz - maskelynit - chyba kluczowa sprawa w met. M i L. Już nie wspominając o analizie mineralogicznej, fazy itp. Jak wycelujesz mikrosondę w poszczególne minerały w mikroobszarach?

[Kenny]

DJ to raczej przypadkowa forma, niestety zdjęcia tego typu są zbyt słabej jakości żeby coś więcej powiedzieć.

Chodziło mi o to co Ci da płytka cienka w tematyce składu chemicznego. Może dać przybliżony skład mineralny próbki a co za tym idzie również chemiczny.
Co do zmian szokowych to w tym temacie zdecydowanie skuteczniejsze od optyki jest XRD czyli dyfrakcja rentgenowska pozwala stwierdzić czy struktura kryształu została naruszona.
Co do analizy mineralogicznej to cala współczesna mieralogia właśnie na tym się opiera.
Analiza EDS, LA-ICPMS opiera się właśnie na analizie składu chemicznego w mikroobszarze. Potrafimy tym analizować wrostki minerałów o wielkości mikrometrów z dokładnościami rzędu ppm/ppb
Płytka cienka jest dobra... do wstępnej analizy. W przypadku współczesnej nauki to metoda daleko niewystarczająca. Bo nie wystarczy stwierdzić że mamy plagioklaz (na to pozwala optyka) tylko trzeba stwierdzić dokładnie jaki to plagioklaz, ile zawiera poszczególnych pierwiastków w składzie (tym bardziej że skalenie to roztwory stałe które maja bardzo płynnie zmienny skład więc najczęściej podaje się zawartość skrajnych członów szeregu np 37% Anortyt 63% Albit).
Obecnie w laboratoriach płytek cienkich w zasadzie się nie wykonuje.

Pozdrawiam.

[lejkers]

Kenny, dziękuję za wyczerpującą odpowiedź. Ja napisałem o płytce cienkiej właśnie jako o wstępnej metodzie badania, przesiewie i zakwalifikowanie ew. do dalszych badań. Trochę nazawracałem ludziom głowę swoimi kamieniami i najczęściej słyszałem proponowany tok postępowania: trzeba zrobić analizę chemiczną. Jeśli zrobiłem to sugerowano trzeba zrobić płytkę cienką - zrobiłem. Trzeba by iryd i inne kosmogeniczne. Jeśli dobrnąłem do tego momentu to sugerowano zrobić identyfikację i pomiar wybranych izotopów itd, itd. Reasumując, myślę, że jednak płytka cienka w przypadku identyfikacji, czy jest to materia pozaziemska (głównie dot. planetarnych) w zasadzie rozstrzyga sprawę: skalniak, czy dalej ciągnąć. Przynajmniej takie zdanie wyrobiłem sobie w oparciu o dotychczasowe kontakty.